Moet WarmVreeswijk kansen bieden aan mensen die moeite hebben om deel te nemen aan het initiatief, zoals huishoudens met lage inkomens, slechte isolatie of huurwoningen?

Welke morele kwesties spelen om echt iedereen te laten meedoen?

Details

School: Technische Universiteit Eindhoven

Onderwijstype: Universitair Onderwijs

Periode: 2024-2025

1. Het morele probleem

Bij het opzetten van een collectief warmtenet spelen twee waarden vaak tegen elkaar:

  • Rechtvaardigheid → De kosten en steun eerlijk verdelen.
  • Inclusiviteit → Iedereen de kans geven om mee te doen, ongeacht inkomen of woonsituatie.

Kernvraag:
Moet het collectief mogelijkheden bieden aan huishoudens die moeite hebben om deel te nemen (zoals lage inkomens, huurders of huizen met slechte isolatie)?
Als dit niet eerlijk wordt ervaren, willen bewoners waarschijnlijk niet meedoen.

2. Probleemanalyse

  • Wensen van bewoners:
    • Betaalbare verwarming en koeling.
    • Betrouwbaar systeem met stabiele prijzen (gasprijzen schommelen sterk).
    • Minder afhankelijk worden van gas.
  • Kansen van het collectief:
    • Biedt energie-onafhankelijkheid.
    • Mogelijk lagere kosten.
  • Belangrijke kenmerken van de wijk:
    • Sterk gemeenschapsgevoel.
    • Duurzaamheid is geen prioriteit voor de meeste bewoners.
    • Grote verschillen in financiële situatie.
    • Slechts een kleine groep huiseigenaren kan financieel investeren.
    • De meerderheid woont in sociale huurwoningen en kan niet investeren.
  • Risico:
    • Het collectief is nieuw en moet zijn plannen voorzichtig presenteren.
    • Door het sterke gemeenschapsgevoel kan het project snel worden afgewezen.

3. Opties

Elke optie moet rekening houden met:

  • Kostenverdeling.
  • Mogelijkheden voor lage-inkomenshuishoudens.
  • Hoe aantrekkelijk het initiatief wordt voor bewoners.

Belangen van belanghebbenden

Het collectief wil

Duurzaamheid bevorderen door zoveel mogelijk mensen te laten deelnemen.

Minder welvarende burgers willen

Zo veel mogelijk geld besparen.

Rijkere burgers (conservatief) zijn

Niet bereid iets te doen voor duurzaamheid.

Rijkere burgers (algemeen) willen

Niet opdraaien voor de kosten van anderen.

Woonin is

Geïnteresseerd in kosten, niet in duurzaamheid.

Jutphaas Wonen geeft

Om duurzaamheid, maar vindt kosten ook belangrijk.

De gemeente wil

Duurzaamheid bevorderen, maar wel op hun eigen manier.

Bevindingen

De tekst gaat over morele dilemma's en verschillende opties voor collectief duurzaam verwarmen in Vreeswijk, een wijk in Nieuwegein. Het beschrijft drie opties voor het delen van de kosten en baten van een collectief verwarmingssysteem (bijvoorbeeld een warmtenet met warmtepompen) en relateert deze aan ethische theorieën van Bentham en Mill over geluk en rechtvaardigheid.

Samenvatting van de drie opties

  1. Ondersteuning voor de minderbedeelden
    • De minderbedeelden krijgen financiële steun om deel te nemen aan het collectief, wat hun levensomstandigheden verbeterd.
    • Rijkere deelnemers betalen mogelijk meer, wat hun geluk iets kan verminderen, maar zij kunnen ook gelukkig zijn met de verbeterde gemeenschap.
    • Volgens Bentham weegt de toegenomen geluk van velen op tegen de kosten. Mill vindt dit nog iets beter, omdat het hogere kwaliteit geluk is (comfort in huis).
  1. Gelijke verdeling van overgebleven fondsen
    • Alle deelnemers ontvangen een gelijke terugbetaling uit overgebleven fondsen, wat gelijkheid creëert.
    • Minderbedeelden krijgen nog steeds steun, maar mogelijk iets minder waardoor sommigen niet kunnen deelnemen.
    • Rijkere deelnemers zijn iets tevredener door hun bijdrage deels terug te krijgen.
    • Dit leidt waarschijnlijk tot het hoogste aantal deelnemers en ideale collectieve deelname.
    • Bentham ziet hier iets minder geluk voor minderbedeelden, Mill vindt het iets minder goed dan optie 1 vanwege uitsluiting van sommige armen.
  1. Geen specifieke ondersteuning
    • Geen van de deelnemers krijgt speciale steun; overgebleven fondsen worden voor toekomstige kosten gehouden.
    • Minderbedeelden worden waarschijnlijk uitgesloten vanwege hoge kosten, wat bijna schadelijk kan zijn.
    • Rijkere deelnemers zijn ongeveer net zo gelukkig als bij optie 1.
    • De collectief zal minder tevreden zijn door lagere deelname en uitsluiting van kwetsbare bewoners.
    • Bentham en Mill zien dit als de minst goede optie, met het laagste collectieve geluk en kwaliteit van leven.

Wat betekent dit voor WarmVreeswijk

Context Vreeswijk en Collectief Warmte-initiatief

Vreeswijk is een wijk in Nieuwegein die werkt aan een gezamenlijk warmtenet om woningen duurzaam te verwarmen en koelen, gebruikmakend van lokale bronnen (voornamelijk aquathermie). Dit initiatief is een bewonerscollectief met betrokkenheid van gemeente en lokale organisaties, gericht op duurzame, betaalbare en eerlijke energietransitie waarbij iedereen kan deelnemen, ongeacht inkomen.
Dit onderwijsproject bevatte een ethische beoordeling van opties voor kosten- en batenverdeling bij WarmVreeswijk met nadruk op rechtvaardigheid, geluk en participatie van alle bewoners.