Het collectieve bronnet
Een mogelijke oplossing
WarmVreeswijk werkt aan een betaalbare en duurzame oplossing om alle huizen en gebouwen in Vreeswijk te verwarmen én te koelen, zonder aardgas. We doen onderzoek naar een gezamenlijk netwerk dat gebruik maakt van natuurlijke bronnen uit de buurt: een zogenaamd 'bronnet’. Het water uit het Merwedekanaal en de Vaartsche Rijn dat door Vreeswijk stroomt, biedt kansen voor zo'n collectief bronnet in de wijk.
Waarom een collectief bronnet?
Samen met de gemeente Nieuwegein, Energie-N en Volantis, hebben we onderzocht hoe we de woningen in Vreeswijk zonder aardgas en duurzaam kunnen verwarmen en koelen. Daarbij hebben we onder andere gekeken naar:
- Het soort gebouwen in de wijk
- Hoeveel warmte of koeling de gebouwen nodig hebben
- Wat er eventueel aan de gebouwen moet worden verbeterd
- Wat het ongeveer gaat kosten
Uit het onderzoek blijkt dat we in Vreeswijk verschillende mogelijkheden hebben om onze woningen in de toekomst zonder aardgas te verwarmen en te koelen:
- Collectieve (gezamenlijke) oplossingen
Als bewoners van Vreeswijk maken we samen gebruik van een gedeeld netwerk: het bronnet. Verderop lees je hoe zo'n bronnet werkt. - Individuele oplossingen
Iedere bewoner kiest en installeert een eigen oplossing.
Een individuele oplossing is altijd een mogelijkheid. Toch heeft WarmVreeswijk een voorkeur voor een collectieve oplossing. Hieronder lees je waarom.
Collectieve oplossing
- Als energiegemeenschap hebben we zelf invloed op de partijen met wie we samenwerken en de prijsafspraken die we met hen maken
- Ieder lid van de energiegemeenschap heeft zeggenschap; besluiten nemen we met elkaar
- We kunnen de kosten van het netwerk met elkaar delen
- Een collectief systeem is zuiniger en duurzamer, en dus beter voor de planeet
- De energiegemeenschap is sociaal en inclusief. Ook mensen die geen middelen hebben om zonnepanelen en/of een individuele oplossing te realiseren, hebben de mogelijkheid om lid te worden van de energiegemeenschap
- Alle kennis op het gebied van duurzame energie en aardgasvrij wonen is aanwezig in de energiegemeenschap
Individuele oplossing
- Als individu ben je afhankelijk van bestaande (commerciële) partijen die hun eigen prijzen bepalen
- Je betaalt alle kosten zelf
- Een individueel systeem is minder duurzaam en minder efficiënt
- Meestal heb je een buitenunit aan de gevel of in de tuin nodig
- Met een individuele oplossing draag je niet bij aan de gemeenschap
- Een individuele oplossing vraagt om eigen onderzoek en het zelf verzamelen van kennis over het verduurzamen van jouw woning
Hoe werkt een collectief bronnet?
Het collectieve bronnet bestaat uit vier onderdelen. Die onderdelen zijn in de onderstaande tekening genummerd. Elk onderdeel wordt kort beschreven.
1 – Bronnen: aquathermie en datathermie
Een bronnet gebruikt duurzame bronnen van warmte en koelte die in de wijk aanwezig zijn. Het water in de Vaartsche Rijn of het Merwedekanaal is bijvoorbeeld zo'n bron. Uit die kanalen kunnen we warmte en koelte halen met hulp van een zogenaamde warmtewisselaar. Die techniek heet aquathermie. Bij datathermie gebruiken we de warmte van een datacenter. Iets ten noorden van Vreeswijk ligt bijvoorbeeld een datacenter dat genoeg warmte kan leveren voor heel Vreeswijk.
2 – Opslag: warmte en koelte bewaren voor later
De warmte die in de zomer uit het kanaal wordt gehaald, wordt opgeslagen in een warmte-koude-opslag (WKO) onder de grond. Het is een techniek die al heel lang bestaat en al op duizenden plekken in Nederland wordt toegepast. Bijvoorbeeld bij City Nieuwegein.
In de winter wordt de warmte uit de opslag gehaald en naar de woningen gebracht. Koelte kun je in de winter opslaan en in de zomer gebruiken om woningen te koelen.
3 – Transport: het netwerk
Vanuit de bron (of bronnen) en de opslag loopt een eenvoudig leidingstelsel door de wijk. Door de leidingen wordt water tussen de 10 ℃ en 20 ℃ naar de woningen gebracht. Het water in de leidingen wordt nooit echt warm en nooit echt koud. Zo'n netwerk heet een zeer-laag-temperatuur (ZLT) bronnet.
4 – Thuis: de warmtepomp
Alle aardgasvrije oplossingen maken gebruik van een warmtepomp. Die gebruikt de warmte of koude uit de bron en maakt daar de juiste temperatuur van voor jouw woning. Ook zorgt de warmtepomp voor warm water voor de douche, het bad en de keuken. De warmtepomp gebruikt relatief weinig stroom en werkt super efficiënt doordat de temperatuur in het netwerk het hele jaar tussen de 10 ℃ en 20 ℃ blijft. Wil je weten hoe een warmtepomp precies werkt, lees dan deze (technische) uitleg.
De aansluiting
WarmVreeswijk onderzoekt twee mogelijke collectieve oplossingen: een oplossing met een water-water-warmtepomp per woning en een oplossing met een water-water-warmtepomp per blok van woningen. In de blauwe kaders lees je wat de verschillen zijn.
- Samen met de inwoners van Vreeswijk willen we kijken welke oplossing de beste is. De warmtepomp per woning heeft de voorkeur, omdat dit eenvoudiger is. Maar in woningen met weinig of geen ruimte voor een eigen warmtepomp is een blok-warmtepomp misschien een betere mogelijkheid. Per straat of buurt wordt gekeken wat het beste past.
- De oplossingen kunnen stap voor stap worden aangelegd. Eerst een deel van de wijk, dan een volgend deel.
- Elke woning kan een aansluiting krijgen op het bronnet. Ook appartementen, winkels en kantoren kunnen een aansluiting krijgen.
Water–water warmtepomp per woning
- Een gezamenlijk, gedeeld bronnet in de wijk als bron van warmte en koelte
- De temperatuur van de bron, het bronnet, varieert door het jaar heen tussen de 10 en 20 ℃
- Warmtepomp in de woning en afgestemd op de grootte van de woning met een aansluiting op het bronnet
- Zorgt voor verwarming en koeling van de woning. Om te kunnen koelen zijn meestal speciale radiatoren of vloerverwarming nodig.
- Een buffervat zorgt voor extra warmte als dat nodig is en voor warm water in de douche, het bad en de keuken
Water–water warmtepomp per blok van woningen
- Een gezamenlijk, gedeeld bronnet in de wijk als bron van warmte en koelte
- De temperatuur van de bron, het bronnet, varieert door het jaar heen tussen de 10 en 20 ℃
- Een centraal opgestelde, gedeelde warmtepomp staat op een plek in de buurt van de blok woningen en is aangesloten op het bronnet
- De blok-warmtepomp levert warm water via een apart netwerk, geschikt voor directe verwarming. Vaak zijn bestaande radiatoren voldoende. Met een kleine warmtewisselaar kan ook warm kraanwater worden gemaakt. Dit systeem lijkt op die van stadsverwarming.
- In de zomer kan de blok-warmtepomp ook koeling leveren via dezelfde leidingen. Dan is het niet mogelijk om via dat netwerk warm kraanwater te maken.
- Er is dan een aparte voorziening nodig in de woning voor warm water in de douche, het bad en de keuken.
Stand van zaken
Juli 2025 – In de komende weken vindt een geohydrologisch onderzoek plaats. Dit onderzoek laat zien of de bodem onder Vreeswijk geschikt is om warmte en koelte op te slaan. Als de uitkomst positief is, werken we het plan voor een collectief bronnet verder uit.
Goede isolatie maakt een aardgasvrije oplossing duurzamer en betaalbaarder. Dat geldt ook voor het collectieve bronnet waar WarmVreeswijk aan werkt. Een woning hoeft niet maximaal geïsoleerd te zijn, maar wél voldoende om comfortabel en energiezuinig te kunnen verwarmen. We hebben daarom op een rij gezet wat je nu al kunt doen om je woning klaar te maken voor de toekomst. Daarnaast bekijken we voor elk type woning in Vreeswijk welke aanpassingen nodig zijn om die geschikt te maken voor een aardgasvrije oplossing – bijvoorbeeld of er een warmtepomp in past.
Help je mee?
Voor het realiseren van een lokale energiegemeenschap in Vreeswijk kunnen we alle kennis en hulp gebruiken. Hou je van een leuke uitdaging en wil je graag meedenken of meehelpen? Of heb je een vraag? Stuur ons een e-mail of kom naar een informatiebijeenkomst in de buurt.